اگر هنگام بیدار شدن از خواب، در ناحیه‌ی چشم دچار خشکی، درد یا قرمزی هستید، به احتمال زیاد به خشکی چشم مبتلا شده اید. خشکی چشم بیماری شایعی است که بسیاری از افراد حداقل یکبار آن را تجربه خواهند کرد. خشکی چشم در صورتی که منجر به خراشیدگی شدید شده و به موقع درمان نشود، ممکن است به نابینا شدن فرد منجر شود. خبر خوب این است که امروزه برای درمان این بیماری روش های مختلفی وجود دارد؛ ساده ترین روش، استفاده از قطره اشک چشم مصنوعی است. البته برای موارد حادتر، روش های درمانی پیشرفته تری نسبت به استفاده از اشک مصنوعی (مانند جراحی) وجود دارد (منبع). در این مقاله، به بررسی دلایل اصلی ایجاد خشکی چشم اشاره خواهیم کرد. همچنین به معرفی روش های درمانی رایج و نکاتی درباره انواع قطره اشک مصنوعی خواهیم پرداخت.
فهرست
قطره اشک مصنوعی چیست؟
در پاسخ به این پرسش که قطره اشک مصنوعی چیست؟ می توانیم به طور ساده بگوییم: قطره اشک مصنوعی، دارویی است که برای درمان خشکی یا التهاب و درد در ناحیه‌ی چشم کاربرد دارد. استفاده از قطره اشک چشم مصنوعی می تواند میزان التهاب، درد و خارش چشم را کاهش داده و رطوبت از دست رفته‌ی چشم ها را بازگرداند. استفاده از این قطره حتی می تواند از چشم ها در برابر سایر آسیب ها مانند ابتلا به عفونت، جلوگیری نماید. (منبع)
دلایل ایجاد خشکی چشم
همانطور که گفته شد، خشکی چشم، نوعی بیماری است که برای بسیاری از زنان و مردان رخ می دهد. فرد در صورتی به خشکی چشم مبتلا خواهد شد که غدد چشم او، بر اثر عوامل متفاوتی، مثلاً بر اثر خستگی مفرط چشم یا اقامت در مناطق دارای آب و هوای خشک قادر به ایجاد رطوبت کافی در چشم نباشد. در واقع خشکی چشم، ارتباط مستقیم با میزان قطرات اشک در چشم شما دارد. وجود مقدار مناسبی از اشک در چشم، یکی از ارکان اصلی عملکرد صحیح بینایی است.
علایم خشکی چشم برای هر کس متفاوت است؛ مثلاً برخی افراد در یک چشم دچار خشکی می شوند، برخی در هر دو چشم. از طرفی، برخی افراد ممکن است به طور موقتی دچار این مشکل شوند، در حالی که امکان مزمن شدن آن برای عده ای دیگر وجود دارد. (منبع)
آیا خشکی چشم خطرناک است؟
قرنیه‌ی افرادی که به مدت طولانی از خشکی چشم رنج می برند، ممکن است دچار خراشیدگی شود. در صورت بروز این اتفاق، آسیبی جدی و دائمی به چشم وارد خواهد شد. البته اگر خراشیدگی سطحی باشد، به احتمال زیاد بهبود خواهد یافت، اما اگر خراشیدگی شدید باشد و به زخم تبدیل شود، باعث بروز مشکلات طولانی مدت در بینایی فرد خواهد شد. در واقع خشکی چشم، در صورتی که به موقع درمان نشود، حتی می تواند به نابینا شدن فرد منجر شود. (منبع)
درمان خشکی چشم
متدوال ترین راه برای درمان خشکی چشم، استفاده از قطره، پماد یا ژل اشک مصنوعی است. ابتدا باید تشخیص دهید که خشکی چشم شما ناشی از چه مواردی بوده و چه اثری (خارش، سوزش یا التهاب) بر روی چشم شما گذاشته است. اگر خشکی چشم شما حاد نباشد نیازی به مراجعه به چشم پزشک نیست و می توانید با خرید قطره اشک مصنوعی مناسب، به مداوای آن بپردازید. در ادامه این مقاله نیز طرز استفاده از اشک مصنوعی برای خشکی چشم نیز آورده شده است.
در شرایطی که دچار خشکی چشم شدید باشید، نباید به استفاده خودسرانه از اشک مصنوعی روی بیاورید و مراجعه به پزشک در چنین وضعیتی ضروری است. در انتخاب اشک مصنوعی نیز نهایت دقت را به خرج دهید و ابتدا درباره مدل های مختلف آن و عوارض جانبی هر کدام، اطلاعات کسب کنید. همچنین برای افرادی که از لنز چشمی استفاده می کنند، ضروری است تا پیش از مصرف اشک مصنوعی، با یک چشم پزشک مشورت کنند.
انواع قطره های اشک چشم مصنوعی
انواع قطره های اشک مصنوعی را می توانید بدون داشتن نسخه از داروخانه تهیه کنید. شرکت های داروسازی مختلفی قطره اشک مصنوعی تولید می کنند که در بخش های بعدی به معرفی چند برند معتبر ایرانی و خارجی خواهیم پرداخت. اما به طور کلی دو نوع قطره اشک چشم مصنوعی در جهان تولید می شود:
قطره های حاوی مواد نگه دارنده
قطره هایی که مواد نگه دارنده ندارند
قطره های اشک مصنوعی که حاوی مواد نگه دارنده هستند، معمولاً در چند دوز (چند خشاب در یک بسته) تولید و توزیع می شوند. در ساخت این قطره، مواد شیمیایی (نگه دارنده) به کار می رود که از آلوده شدن محتویات قطره پس از باز شدن، جلوگیری می کند. استفاده از این نوع قطره، به دلیل وجود مواد نگه دارنده در آن، می تواند منجر به تحریک بیشتر و ایجاد التهاب در چشم شود، به خصوص اگر بیمار، مبتلا به خشکی چشم از نوع متوسط یا حاد باشد.
اگر بیش از چهار بار در روز از قطره اشک مصنوعی استفاده می کنید یا اگر دچار خشکی چشم متوسط تا شدید هستید، بهترین گزینه برای شما استفاده از قطره های بدون نگه دارنده است. اشک مصنوعیِ بدون نگه دارنده، مواد افزودنی کمتری در ترکیبات خود دارد و معمولاً در بسته بندی های تک دوز یا تک خشابه تولید و عرضه می شود.
البته اشک مصنوعی همیشه به شکل قطره تولید نمی شود. اشک مصنوعی بعضاً به شکل پماد یا ژل هم تولید می شود که استفاده از آنها دارای عوارض بیشتری است و می تواند منجر به تاری دید موقت بیمار شود. (منبع)
طرز استفاده از اشک مصنوعی
معمولاً بروشوری داخل بسته بندی وجود دارد که طرز استفاده اشک مصنوعی، داخل آن نوشته شده است. توصیه می کنیم پیش از مصرف حتماً آن را بخوانید و در صورتی که سوال های بیشتری دارید، به یک پزشک یا داروساز مراجعه نمایید و دستور اشک مصنوعی را دریافت کنید. به هیچ عنوان از قطره هایی که تغییر رنگ داده یا تیره شده اند، استفاده نکنید. البته توجه داشته باشید که برخی از قطره های اشک مصنوعی، به دلیل وجود گلیسیرین و پولی سربات در ترکیبات آنها، رنگی شبیه به شیر دارند. هنگام خواندن راهنمای طریقه مصرف اشک مصنوعی، توجه کنید که درباره‌ی تکان دادن قطره قبل از مصرف، توضیحی داده شده است یا خیر.
معمولاً نحوه استفاده اشک مصنوعی به این صورت است که پیش از استفاده از آن (چه به صورت قطره باشد، چه ژل و چه پماد) ابتدا باید دست های خود را بشویید. به منظور جلوگیری از هرگونه آلودگی، حواستان باشد نوک قطره چکان، چشم شما را لمس نکند یا با دست خود سر قطره چکان را لمس نکرده باشید. پس از استفاده نیز، فوراً در آن را ببندید.
طرز مصرف اشک مصنوعی به شکل صحیح، اینگونه است که باید سر را به عقب خم کرده، سپس پلک پایینی را با یک دست بکشید و چشم خود را همزمان بالا دهید؛ قطره چکان را مستقیماً بالای چشم خود بگیرید و یک تا دو قطره از محلول را در چشم بچکانید. پس از آن چشم خود را به آرامی ببندید و در همان حالت بمانید. با گذشت یک تا دو دقیقه، انگشت خود را روی گوشه ای از چشم که به بینی متصل است قرار دهید و آن ناحیه را به آرامی بفشارید. دلیل آن جلوگیری از سرازیر شدن محلول از گوشه های چشم است.
طریقه استفاده اشک مصنوعی به شکل پماد یا ژل نیز به همین ترتیب است. مثل حالت قبل سر را به عقب خم کنید و مقدار بسیار کمی از پماد یا ژل (حدود نیم سانتی متر) را بدون دخالت دست به داخل چشم خود هدایت کنید. سپس پلک پایین را رها کنید، چشم ها را ببندید و آن ها را به آرامی در تمامی جهات به گردش در آورید تا اشک مصنوعی به همه جای چشم نفوذ کند. اگر اشک مصنوعی از داخل چشم به بیرون سرازیر شد، سعی کنید به آرامی و با استفاده از یک دستمال کاغذی، مقدار اضافه را پاک نمایید. (منبع)
فرق قطره اشک چشمی با قطره استریل چشمی
کاربرد اصلی قطره اشک مصنوعی برای درمان خشکی چشم می باشد. خشکی چشم ممکن است به دلایل مختلف به صورت موقت (مانند باد خوردن طولانی مدت به چشم ها، استفاده از لنز های موقت یا نگاه بیش از حد به مانیتور) و یا دائمی (مثلا عدم تولید اشک کافی توسط غده های اشک ریز چشم) ایجاد شود. میتوان گفت که تمام قطره های اشک مصنوعی که به منظور درمان خشکی چشم استفاده می شوند، قابلیت استریل چشم را نیز دارند. اما اگر هدف اصلی شما مواردی مانند درمان عفونت چشم، درمان آلرژی یا رفع قرمزی بیش از حد چشم می باشد، بهتر است با چشم پزشک خود مشورت کرده و بهترین قطره مناسب برای چشمان خود را استفاده کنید.
عوارض جانبی
آیا اشک مصنوعی عوارض دارد؟
قطره اشک مصنوعیِ بدون مواد نگه دارنده شیمیایی، اغلب عوارض خاصی برای شما در پی ندارد. اما در صورتی که از قطره اشک مصنوعیِ حاوی مواد نگه دارنده استفاده می کنید، ممکن است دچار التهاب یا قرمزی چشم شوید. همچنین ممکن است، دید شما در پی استفاده از اشک مصنوعی به طور موقت تار شود، یا بدنتان نسبت به آن حساسیت آلرژیک نشان دهد. این علایم آلرژیک عبارتند از: خارش، ورم، مشکلات تنفسی، احساس سرگیجه یا حالت تهوع. اگر هر یک از این علایم را داشتید، استفاده از قطره اشک مصنوعی را متوقف کنید و سریعاً به پزشک متخصص مراجعه نمایید. (منبع)
بهترین قطره اشک مصنوعی
این که کدام اشک مصنوعی بهتر است، بستگی به نوع بیماری شما دارد. مثلاً قطره ای که باید برای ترشحات عفونی چشم استفاده کنید، متفاوت است از قطره ای که برای خشکی یا خارش چشم تجویز می شود. علاوه بر موارد گفته شده، ممکن است مشکل شما قرمزی، به وجود آمدن آلرژی، احساس درد یا التهاب و تورم در ناحیه‌ی چشم باشد، که در این صورت باید حتماً داروی متناسب با آن را دریافت کنید. بنابراین قبل از خرید اشک مصنوعی موارد گفته شده را مد نظر قرار دهید.
از جمله بهترین اشک های مصنوعی تولید شده توسط شرکت های داروسازی ایرانی، می توان به «قطره اشک مصنوعی تیرلوز (Tearlose) از سینا دارو» ، «اشک مصنوعی آرتیپیک ادونسد»، «اشک مصنوعی تیر-آی (Tear-I)» و «ژل لوبریکانت ناژو تیرز» اشاره کرد.
قطره اشک مصنوعی خارجی
در این بخش قصد داریم چند مورد از بهترین مارک های اشک مصنوعی تولید خارج را معرفی می کنیم. اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که تمایل به خرید قطره اشک مصنوعی خارجی دارند، می توانید از «اشک مصنوعی اویزور Avizor»، «اشک مصنوعی آکوایس Acuaiss»، «اشک مصنوعی رنو Renu» و «اشک مصنوعی زیلویال Xiloial» که به راحتی در داروخانه های ایران یافت می شوند استفاده نمایید.
قطره اشک مصنوعی یکبار مصرف
تفاوت اصلی قطره های اشک مصنوعی یکبار مصرف با قطره های اشک چشم در حجم های بالا این است که معمولا این دسته از قطره ها بدون مواد نگه دارنده هستند. البته این مورد نیز منطقی است زیرا شما بلافاصله بعد از باز کردن در ظرف، از آن استفاده کرده و سپس ظرف آن را دور می اندازید.
این در حالی است که برای قطره های در حجم بالا پس از چیدن سر ظرف و استفاده، باید بلافاصله در ظرف را ببندید تا از آلوده شدن اشک مصنوعی جلوگیری شود. دقت کنید که در استفاده از قطره های چندبار مصرف نباید محل خروج قطره اشک را با دستانتان لمس کنید و در حین مصرف از برخورد آن با مژه ها جلوگیری شود، زیرا احتمال انتقال میکروب ها به داخل ظرف اشک چشم و آلوده شدن کل محتویات آن وجود دارد. همچنین حداکثر زمان استفاده از قطره های چندبار مصرف از زمان باز شدن درب آن، یک ماه بوده و پس از آن حتی اگر از محلول باقی مانده باشد باید آن را دور بیاندازید.